واکنشی که انواع سیستم ترمز بر وضعیت خودرو در حال رانندگی دارند، یکسان است؛ اما فرآیند انتقال نیرو از پای راننده (هنگام فشار آوردن روی پدال) به ترمز روی چرخ و حد اثربخشی آن‌ها با هم دارای تفاوت‌هایی است. اگر بخواهیم در دسته‌بندی کلی، این نحوه عملکرد این قطعه را برای شما شرح دهیم؛ باید به دو نوع «مکانیکی» و «هیدرولیکی» اشاره کنیم. اما در نظر داشته باید که هر یک از انواع ترمز، خود شامل چندین دسته مختلف می‌شوند که در ادامه به پرکاربردترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
سیستم ترمز مکانیکی
عملکرد ترمز مکانیکی به این صورت است که با فشار دادن پدال توسط راننده، نیروی مکانیکی تولید شده با کمک یک کابل واسط به کفشک منتقل می‌شود. توجه داشته باشید که کفشک در واقع همان لنت ترمز است؛ اما تفاوت آن، ایجاد اصطکاک با سطح داخلی محفظه کاسه‌ای است که در درون آن قرار گرفتند؛ در حالی که لنت در نوع هیدرولیکی با سطح دیسک اصطکاک دارد.
ترمز مکانیکی، جز نخستین و در عین حال ساده‌ترین نوع سیستم ترمز است که در خودروها از آن بهره می‌برند؛ به همین دلیل دارای ایراداتی است که نمی‌توان به راحتی از آن چشم‌پوشی کرد:
- نداشتن توانایی لازم جهت چند برابرکردن نیروی وارده به پدال
- احتمال از کار افتادن سیستم ترمز به‌صورت کلی
- احتمال پارگی و خوردگی سیم ترمز
عملکرد ترمز کاسه‌ای
از ترمز کاسه ای به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های ترمز نوع مکانیکی، بیشتر در چرخ‌های عقب خودرو استفاده می‌شود؛ زیرا نیاز به نیروی کم‌تری دارند. یک کاسه و دو کفشک درون آن، اجزای سیستم ترمز هستند که از یک سمت به لولا و سمت دیگر به پیستون متصل است. در نظر داشته باشید که همزمان با چرخیدن چرخ، کاسه هم شروع به چرخیدن می‌کند.
هنگام ترمزگیری با فشار دادن پدال، نیرو به پیستون منتقل می‌شود؛ سپس کفشک‌ها به سطح داخلی کاسه چسبیده و سرعت چرخ را کاهش می‌دهند. قدرت کم ترمزگیری، احتمال بالای داغ شدن و وزن زیاد از معایب نوع ترمز کاسه‌ای و همچنین نیاز به نگهداری کم و در نتیجه مراجعه کمتر برای تعمیر خودرو از مزایای آن محسوب می‌شود.
سیستم ترمز هیدرولیکی
تفاوت سیستم ترمز هیدرولیکی با مکانیکی، استفاده از لوله‌های حاوی روغن ترمز به جای سیم است که تاثیر بهتری بر عملکرد سیستم می‌گذارد. بزرگ‌ترین مزیت این نوع سیستم ترمز، قابلیت جایگزینی ترمزهای دیسکی به جای نوع کاسه‌ای است که ویژگی مهم چند برابر کردن قدرت مکانیکی تولید شده توسط پای راننده برای سیستم را پشتیبانی می‌کند.
فرآیند کار به این صورت است که با فشار دادن پدال، نیرو چند برابر شده و تا زمان اعمال به پیستون اصلی، حفظ می‌شود؛ سپس نیروی پیستون به سیال پشت آن وارد شده و منجر به حرکت سیال در لوله‌های واسط می‌شود. در مرحله بعد، نیرو به پیستون‌های فرعی ترمز چرخ‌ها منتقل شده، دوباره قدرت آن افزایش پیدا می‌کند و در نهایت سیستم ترمز، خودرو را متوقف می‌کند.
عملکرد ترمز دیسکی:
در طراحی و مهندسی ترمز دیسکی سعی شده تا ایرادات موجود در نوع کاسه‌ای تا حد زیادی برطرف شود. مواردی که در ادامه شرح می‌دهیم، ویژگی مربوط به این ترمز نسل جدید است که معایب نوع قدیمی‌تر یعنی کاسه‌ای را پوشش می‌دهد:
- قابلیت بالای انتقال گرمای ترمز
- کاهش میزان افت عملکرد ترمز
- وزن کمتر نسبت به نوع کاسه‌ای
- توانایی کنار زدن سریع آب از روی دیسک
- قدرت بالای ترمزگیری
سیستم کمک ترمز سروو چیست؟
پس از سال‌ها تحقیق توسط مهندسان و کارشناسان طراح، کمک ترمزی تحت عنوان سروو با هدف بهتر کردن عملکرد قطعه و افزایش قدرت وارده به پدال، پا به دنیای خودروسازی گذاشت. این سیستم از سه قطعه شیر هوا، دیافراگم پلاستیکی و یک فنر ساخته شده و در بین سیلندر ترمز و پدال مربوطه قرار می‌گیرد.
پیش از شرح شیوه کار سروو در ابتدا بهتر است که در خصوص عملکرد شیر هوا توضیحی بدهیم؛ این قطعه به صورت مستقیم با کمک یک لوله میانی به منیفولد ورودی هوای موتور متصل می‌شود تا با هدف اعمال خلا نسبی، هوای میان دو سمت دیافراگم را بگیرد.
شیوه کار کمک ترمز سروو
شیوه کار در کمک ترمز سروو به این صورت است که پس از فشار دادن پدال مربوطه توسط راننده، نیروی به‌وجود آمده به واسطه یک اتصال مکانیکی، شیر هوا را بسته تا هوای خارجی به سمت پشت دیافراگم هدایت شود. با ورود این هوا، اختلاف فشاری ایجاد می‌شود که منجر به افزایش قدرت ورودی از پدال شده و نیروی بیشتری را به سمت سیلندر اصلی هدایت می‌کند.
اما پس از اینکه راننده پای خود را از روی پدال بردارد، شیر هوا مجدد باز می‌شود و از طرفی فنر موجود در سیستم به بازگشت پدال و اتصالات کمکی آن به حالت اولیه کمک می‌کند. در واقع سروو، کمکی برای سیستم ترمز است و ایراد در آن منجر به از کار افتادن ترمز خودرو نمی‌شود؛ بلکه راننده را مجبور به وارد کردن نیروی بیشتری به پدال می‌کند.
در کلام آخر باید بگوییم که ترمز ماشین، قطعه‌ای بسیار حساس است که اگر دچار ایراد شود؛ امکان وقوع تصادفات بسیار خطرناکی را به وجود می‌آورد. توصیه خودرو 45 به شما این است که در خصوص نوع سیستم ترمز خودرویتان، اطلاعات دقیق را بدانید تا در صورت نیاز، پیش از وقوع هر نوع حادثه‌ای جهت اصلاح آن به تعمیرگاه مراجعه کنید.
برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله انواع سیستم ترمز خودرو موجود در سایت تکنولوژی خودرو مراجعه کنید.